1988 онд ДЭМБ-аас "ХДХВ, ДОХ-ын асуудалд анхаарал хандуулах өдөр"-ийг тэмдэглэн өнгөрүүлэх тухай санаачилгыг гаргасан. Жил бүрийн 12 дугаар сарын 01-ний өдрийг дэлхийн улс орнууд ХДХВ, ДОХ-той тэмцэх үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх, халдвараас урьдчилан сэргийлэхэд хүн бүрийн оролцоог нэмэгдүүлэх, нөлөөллийн ажлыг зохион байгуулах зорилгоор тэмдэглэдэг юм. 

Энэ жил манай улс "ХДХВ, ДОХ-ын асуудалд анхаарал хандуулах өдөр"-ийг “Эрхийнхээ замаар яв: Миний эрүүл мэнд, миний эрх!” уриан дор тэмдэглэж байна. 

ДОХ гэж юу вэ?

• Дархлалын: Хүний биеийн дархлалын тогтолцоо нь аливаа өвчний эсрэг хамгаалалт юм.
• Олдмол: Хүний биед гаднаас орж ирсэн гэсэн үг
• Хомсдол: Хамгаалах чадваргүй болж суларсныг илэрхийлнэ.

ДОХ нь вирусээр үүсгэгддэг бөгөөд тэр вирусийг ХДХВ буюу

• Хүний
• Дархлал
• Хомсдолын
• Вирус гэдэг

Ямар замаар дамжих вэ?

• Хамгаалалтгүй бэлгийн хавьтал
• Халдвартай цус, цусан бүтээгдэхүүн, зүү тариур дамжуулан хэрэглэх
• Халдвартай эхээс хүүхдэд – төрөхөөс өмнө, төрөх үед, төрсний дараа хөхний сүүгээр

Халдвар дамжихгүй зам

ХДХВ хүний биеийн гадна удаан амьдарч чаддаггүй учраас

• Шүлс
• Нулимс
• Хоол хүнс, аяга халбагаар
• Агаар дуслын зам /ханиах, найтаах зэрэгт шүлсээр/
• Шумуул болон бусад төрлийн хорхой шавж
• Хамт амьдрах, ажиллах, суралцах
• Тэврэх, үнсэх
• Бассейн, халуун ус, бие засах газар зэрэгт орох зэрэг нь аюулгүй юм.

Гэхдээ шүдний сойз, сахлын хутга зэрэг арьс салст гэмтээдэг багаж хэрэгслийг хамтран хэрэглэх нь аюултай юм.

Манай улсад:

• ХДХВ/ДОХ-ын халдвартай 387 иргэн байна. 2024 оны эхний найман сарын байдлаар 17 тохиолдол шинээр бүртгэгджээ.
• ХДХВ/ДОХ-ын нийт бүртгэгдсэн тохиолдлын 15,5 хувь эмэгтэйчүүд, 85,5 хувийг эрэгтэйчүүд эзэлж насны хувьд 25-39 насныхан дийлэнх буюу 55,1 хувь нь байна.
• ХДХВ/ДОХ-ын халдвартай эрэгтэйчүүдийн 60,4 хувийг гомосексуал буюу ижил хүйстэн, 27 хувийг нь бисексуал, 12,6 хувийг нь гетеросексуал бэлгийн чиг хандлагатай хүмүүс эзэлдэг байна.

ХДХВ-ийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх арга замууд

• Хосууд бие биедээ үнэнч байх
• Тохиолдлын бэлгийн хавьтлаас татгалзах, тэвчих
• Бэлгэвчийг тогтмол, зөв хэрэглэх
• Секс тоглоом дамжуулан хэрэглэхгүй байх
• Зүү, шприц дамжуулан хэрэглэхгүй байх

ХДХВ/ДОХ эмчлэгдэх үү ?

• Сүүлийн жилүүдэд ХДХВ-ийн эсрэг эмчилгээнд ихээхэн дэвшил гарч байна. Ретровирусийн эсрэг эм (РВЭЭ) байнга шинэчлэгдэн сайжирч ХДХВ-ийн халдвар нь эмчилгээтэй архаг халдварт өвчний ангилалд хамаарах болсон.
• Эмчилгээний үр дүн нь РВЭЭ-нд дасал үүсэхээс сэргийлж эмийг цаг тухайд нь таслалгүй тогтмол ууж хэвших, эрүүл амьдралын хэв маяг (архи, тамхи, мансууруулах бодис хэрэглэхгүй байх, биеийн тамираар хичээллэх, эрүүл зөв хооллох) зэргээс хамаарна.
• РВЭЭ-ийн үндсэн зарчим нь эмчийн зааврын дагуу эмийг тууштай хэрэглэх юм.
• ХДХВ/ДОХ-ыг эмчлэх эм гарч ирэх цаг удахгүй ирнэ гэдэгт итгэлтэй байна.